Η Δημητσάνα εμφανίζεται στην Ιστορία ως διαμορφωμένη πόλη το έτος 967 μ.Χ. και με την γεραρά Μονή του Φιλοσόφου, την περιώνυμη Σχολή της, την περίφημη Βιβλιοθήκη της και την παρασκευή της πυρίτιδος συνδέεται στενότατα με τον πνευματικό βίο του Έθνους ιδίως κατά τα μακρά έτη της δουλείας και αργότερα κατά τον Αγώνα της Ανεξαρτησίας αυτού.
Η Μονή Φιλοσόφου σκαρφαλωμένη στον απόμερο βράχο επάνω από την δεξιά όχθη του ποταμού Λουσίου, υπήρξε κέντρο παιδείας από όπου εξεκίνησε κατά την διάρκεια της δουλείας ένα πλήθος τροφίμων της πολλοί από τους οποίους κατέλαβαν έδρες επισκοπικές εντός του Ελλαδικού χώρου και αλλού, άλλοι έγιναν πατριάρχες Κωνσταντινουπόλεως, Ιεροσολύμων, Αντιοχείας και μερικοί έγιναν δάσκαλοι και ίδρυσαν σχολεία και δικαίως το μοναστήρι αυτό, όπου «ελειτούργησε» το κατεξοχήν Κρυφό Σχολειό του Έθνους κατά την σκοτεινή εποχή δηλαδή τον πρώτο αιώνα της δουλείας εχαρακτηρίσθη ως παιδευτήριον του υποδούλου Έθνους που εστελέχωσε Εκκλησία και Παιδεία.
Στην Δημητσάνα το 1764 ιδρύεται η περίφημη Ελληνική Σχολή και έτσι το κέντρο παιδείας από την Μονή φιλοσόφου μεταφέρεται μέσα στην Δημητσάνα. Στην Σχολή αυτή εδιδάσκοντο αρχαίοι συγγραφείς Αριστοτέλης, Πλάτων, Φυσικές Επιστήμες, Μαθηματικά, Αστρονομία, Κοσμογραφία, Ποιητική, Ρητορική, Βυζαντινή Γραμματεία κ.α., όπως πληροφορούμεθα από τα ποικίλα χειρόγραφα Μαθηματάρια που φυλάσσονται στην Βιβλιοθήκη.
Στην περιώνυμην αυτή Σχολή αυτή εφοίτησαν μεταξύ άλλων ο Ανδρούσης Ιωσήφ υπουργός Παιδείας του επαναστατημένου Έθνους, ο ήρωας της Μάχης του Μανιακίου ο Γρηγόριος Δικαίος Παπαφλέσσας, ο Μητροπολίτης Τριπολιτσάς Δανιήλ Παναγιωτόπουλος, και ο Εθνοιερομάρτυρας Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως Γρηγόριος ο Ε΄, ο Εθνεγέρτης Μητροπολίτης Παλαιών Πατρών Γερμανός και άλλοι διαπρέψαντες σε διάφορα σημεία της ενδοχώρας ιδρύσαντες σχολεία, ως δάσκαλοι κ.λπ
Παραπλήρωμα απαραίτητο της Σχολής και άρρηκτα συνδεδεμένο με αυτήν από την πρώτη στιγμή της λειτουργίας της υπήρξε η Βιβλιοθήκη της. Χειρόγραφοι κώδικες ποικίλου περιεχομένου, αρχαίοι συγγραφείς, πατερικά κείμενα, ερμηνευτικά βιβλία επ’ αυτών, λεξικά, ανθολογίες κ.ά. έντυπα βιβλία παλαιών δυσεύρετων εκδόσεων και αρχέτυπα αφότου ανακαλύφθηκε η τυπογραφία απετέλεσαν εξαρχής τον πλούτον της Βιβλιοθήκης. Στις παραμονές του Αγώνος της Παλιγγενεσίας η Βιβλιοθήκη πλουτιζόμενη συνεχώς με τις προσπάθειες των δασκάλων της Σχολής και ομογενών εγκατεστημένων στο εξωτερικό έφτασε να έχει 5000 τόμους βιβλίων. Ο πνευματικός αυτός πλούτος της Βιβλιοθήκης εχρησιμοποιήθη μαζί με το μπαρούτι της Δημητσάνας για τις ανάγκες του αγώνος κατά την έγκυρη πληροφορία του Γέρου του Μοριά στα Απομνημονεύματά του, ο οποίος γράφει «είχαμε έλλειψι από μολύβι και χαρτί και επήραμεν την Βιβλιοθήκην της Δημητσάνας και άλλων μοναστηρίων και εδέναμε φουσέκια….» και ο υπασπιστής του Γέρου Φωτάκος γράφει σχετικά « εις την Δημητσάναν είχαν την φροντίδα να δένουν τα φουσέκια κι επειδή έσωσαν το χαρτί και πλέον δεν είχαν άλλο εχάλασαν την πολύτιμον Βιβλιοθήκην της Σχολής των και τα εκκλησιαστικά βιβλία για να προφθάσουν όλα τα στρατεύματα της Πελοποννήσου»
Μετεπαναστατικώς η σπουδαία Βιβλιοθήκη της παλαίφατης Σχολής Δημητσάνας έμεινε με 500 περίπου βιβλία. Έκτοτε η Βιβλιοθήκη λειτουργούσα συνεχώς μέχρι σήμερα κατέστη «το πνευματικό θησαυροφυλάκιο του τόπου, πραγματική προθήκη της ιστορίας του» αποτελεί το κατεξοχήν Πνευματικό Ίδρυμα της περιοχής υπό τριπλή μορφή δηλαδή ως Βιβλιοθήκη με το
έντυπο υλικό παλαιό και νέο, ως Ιστορικόν Αρχείον με συλλογή λυτών εγγράφων, χειρογράφων, πατριαρχικών γραμμάτων και ως Μουσείο όπου απεικονίζεται η αρχαία Μεσαιωνική και Νεωτέρα Δημητσάνα. Στις αίθουσες της Βιβλιοθήκης εκτίθενται αντικείμενα του λαϊκού βίου της περιοχής (οικιακά σκεύη, χαλιά, αγροτικά εργαλεία, στημένος αργαλειός) και φυλάσσονται σε ειδική ορειχάλκινη λάρνακα τα οστά του Δημητσανίτη Εθνεγέρτη Παλαιών Πατρών Γερμανού και η σέλα του αλόγου του Παπαφλέσσα και ξίφη. Επίσης κοσμούν την αίθουσα οι προσωπογραφίες των : Μιχαήλ Οικονόμου, ιστορικού και γραμματέως του Γέρου του Μοριά, του Ευεργέτου Νικολάου Μακρή, του Γρηγορίου Μαρασλή, Δημάρχου Οδησσού, έργο του ζωγράφου Ροϊλού και άλλων.
Σήμερα η Βιβλιοθήκη υπό την μορφή της αυτήν είναι λειτουργική και διαθέτει Δανειστικό Τμήμα και Κέντρο Πληροφόρησης. Δέχεται επιστήμονες και ερευνητές όλων των ειδικοτήτων και πλήθος δε ελλήνων και ξένων την επισκέπτονται όλο το έτος.
Συνεχώς πλουτιζόμενη η Βιβλιοθήκη σήμερα περιέχει περίπου 35000 τόμους βιβλίων παλαιών κα νέων, συλλογή περιοδικών κλπ.
Εξαιρετικό ενδιαφέρον παρουσιάζει η εκδοτική δραστηριότητα της Βιβλιοθήκης.
Η Βιβλιοθήκη σήμερα στεγάζεται σε κτίριο το οποίον εκτίσθη επί της πλατείας της Αγίας Κυριακής και στην θέση της Σχολής Δημητσάνας το 1845 με δαπάνη του Μεγάλου Ευεργέτου του τόπου Νικολάου Μακρή και με σχέδια του καθηγητού Λυσσάνδρου Καυτατζόγλου. Κατέστη δε Δημοσία Υπηρεσία δια νόμου το 1843.
Η Ακαδημία Αθηνών το πρώτο Πνευματικό Ίδρυμα της χώρας, το έτος 1977 επισφράγισε την ιστορική και παιδευτική αξία της Βιβλιοθήκης με χρυσό παράσημο «…ΔΙΟΤΙ ΑΥΤΗ ΕΠΙ ΜΑΚΡΟΤΑΤΟΝ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΤΕ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΙΑΣ ΟΙΚΗΤΗΡΙΟΝ…» ΚΑΤΕΣΤΗ
Αξιολογήστε τη Σελίδα