1999 - Ιωάννα Κ. Γιανναροπούλου
Συνοπτική Ιστορία της Δημητσάνας
Επί της πλατείας της Αγίας Κυριακής μετεπαναστατικώς διεμορφώθη και προβάλει σύγχρονη έκφρασις μνήμης και ζωής. Ανδριάς Γρηγορίου Ε΄, ναός της πολιούχου(1834) και αρχικά δύο παράπλευρα διδακτήρια, Δημοτικό εξατάξιο και Ελληνικό τριτάξιο, με μία μεγάλη στρογγυλή αίθουσα Βιβλιοθήκης. Το 1934 τα δύο διδακτήρια ενώθηκαν μ’ έξοδα του Κληροδοτήματος Μακρή, μία αίθουσα του Ελληνικού Σχολείου παρέλαβε το Δημοτικό σχολείο και δύο η Βιβλιοθήκη, για να οργανωθή – χωριστά η πλαγία είσοδος- , αφού το Ελληνικό σχολείο είχε καταργηθή.
Η Β ι β λ ι ο θ ή κ η . Από τον επίσημο νομοθετημένον τίτλο της η σημερινή Βιβλιοθήκη χαρακτηρίζεται πρώτον ως δ η μ ο σ ί α και δεύτερον της Σχολής Δημητσάνας, επομένως έχει δύο όψεις και πρέπει να εξετασθούν, αρχίζοντας από την εξάρτησί της από την παλαίφατη Σχολή της χώρας, γιατί ακριβώς αυτός ο δεσμός κατέστησε την Βιβλιοθήκη πνευματικό θησαυροφυλάκιο του τόπου, πραγματική προσθήκη ης ιστορίας του, αν και φαίνεται να έχη σχέσι με τα Μουσεία, αλλ’ ακριβώς ο παραδοσιακός χαρακτήρας της εδράζεται ισχυρά στον ιστορικό χώρο της Σχολής. Εκεί ο μέγας ευεργέτης του τόπου Νικόλαος Μακρής, όπως θα δούμε, εφρόντισε να θεμελιωθούν τα νέα σχολεία της ελευθέρας Δημητσάνας.
Θα δούμε παρακάτω ότι μεγάλος αριθμός από τα βιβλία της Σχολής Δημητσάνας εχρησιμοποιήθη για να κατασκευασθούν φυσίγγια για τις ανάγκες τροφοδοσίας της Επαναστάσεως. Πρέπει να εξετασθή λοιπόν τι απέμεινε μετά τον Αγώνα από την Βιβλιοθήκη της Σχολής, ώστε ν’ αποτελέση τον βασικό πυρήνα μιας νέας Βιβλιοθήκης, που ερχόταν να συντηρήση την ιστορική της παράδοσι, ώστε απεκλήθη επισήμως Βιβλιοθήκη της Σχολής Δημητσάνας. Δεν γνωρίζομε ασφαλώς το περιεχόμενο της Βιβλιοθήκης της Σχολής, αλλά θεωρείται βέβαιον ότι μία τέτοιας δυναμικότητος Σχολή είχε και πλουσία βιβλιοθήκη, χάριν των διδασκάλων και των μαθητών.
Υπάρχει στον κώδικα της Σχολής μία αναγραφή των βιβλίων που περιεσώθησαν μετά τα πολεμικά γεγονότα, σ’ έναν αριθμό περίπου 600 αντιτύπων. Αρχαίοι συγγραφείς, πατερικά κείμενα, ερμηνευτικά βιβλία επ’ αυτών, λεξικά, ανθολογίες κ.ά. παλαιών εκδόσεων, μάλιστα αρχέτυπα αφότου ανεκαλύφθη η τυπογραφία. Αυτά εσχημάτισαν έναν αρχικόν έντυπο θησαυρό, που όμως άρχισε αμέσως ν’ αυξάνεται με ποικίλες δωρεές, ύστερ’ από πολλές εκκλήσεις. Ανταπεκρίθησαν φιλογενείς, οργανισμοί, ξενιτεμένοι Δημητσανίτες και η εισροή συνεχίσθη κατά την διάρκεια του 19ου αιώνος και έως τις αρχές του 20ου . Θεματοφύλακας της παραδόσεως η Βιβλιοθήκη, τοποθετημένη στον παραδοσιακό χώρο της Σχολής, εγνώρισε τον ενθουσιασμό και την μέριμνα φιλοδόξων Δημητσανιτών, να δημιουργηθή νέος πυρήνας πνευματικής εξορμήσεως. Διερμηνεύοντας αυτά όλα στον Ν. Μακρή υπέκαυσαν τον ζήλο του για την Σχολή, όπου έμαθε γράμματα και που μπορούσε να αναπτύξη νέα δραστηριότητα.
Ένας παραδοσιακός σχολάρχης, ο Ιερώνυμος Βογιατζής, κατώρθωσε να συγκεντρώση ότι εζωήρευσε τις αναμνήσεις για το παρελθόν της Σχολής. Συγκέντρωσε λοιπόν τα περισωθέντα κινητά και μη αντικείμενα της Σχολής και εσχημάτισε ένα μικρό αρχείο, συγκροτημένο βασικώς από μερικά χειρόγραφα ποικίλου περιεχομένου από την λειτουργία της Σχολής, μεταξύ των οποίων και ο κτητορικός Κώδιξ της μονής Φιλοσόφου. Δεύτερον, περισυνέλεξε τα σωζόμενα λυτά έγγραφα πάλι της μονής Φιλοσόφου, μάλιστα τα πατριαρχικά γράμματα και άλλα δικαιοπρακτικά. Κατά τρίτον λόγον, φυσικόν ήταν στην συλλογή καταλοίπων της Σχολής να δημιουργηθή σημαντικόν τμήμα από έντυπα βιβλία παλαιών δυσευρέτων εκδόσεων. Μεταξύ των λοιπών αντικειμένων καταριθμούνται και άλλα αξιόλογα ενθύμια π.χ. μία πολυθρόνα, που εκαθόταν ο διδάσκαλος της Σχολής, ένα φορητό μελανοδοχείο, ένα ζεύγος μεταλλικά στέφανα που εδανείζοντο οι νεόνυμφοι. Όλα αυτά, μαζί με τα συγκεντρωμένα χειρόγραφα έδωσαν στην παραδοσιακή μορφή της Βιβλιοθήκης μουσειακό χαρακτήρα, τον οποίον δεν εγκατέλειψε αλλά διατηρεί και ως ωργανωμένη δημοσία Βιβλιοθήκη.
Διαρκώς πλουτιζόμενη αριθμεί σήμερα περί τους 35 χιλιάδες τόμους με ποικίλο περιεχόμενο και εμφανίζεται η Δημοσία Βιβλιοθήκη της Σχολής Δημητσάνας ως ενιαία κρατική υπηρεσία. Αλλά ως προς την Δημητσάνα αποτελεί το κατ’ εξοχήν πνευματικό και επιστημονικό ίδρυμα του τόπου, που προσελκύει το ενδιαφέρον ενός μεγάλου καθημερινού πλήθους ετεροκλίτων επισκεπτών. Μουσείο – Βιβλιοθήκη – Ιστορικό Αρχείο. Κύριο στοιχείο στον παραδοσιακό χαρακτήρα της Βιβλιοθήκης αποτελεί το πλούσιο υλικό για έρευνα της Ιστορίας του τόπου, η συγκέντρωσις του οποίου κατά κύριον λόγον οφείλεται στον υπερβάλλοντα ζήλο του πρώτου οργανωτού της υπηρεσίας, γιατί συνέβαλε σοβαρά στην συγκέντρωσι των αρχαίων αντικειμένων και τον πλουτισμό της συλλογής, δεύτερον στην κατάρτισι σοβαράς συλλογής χειρογράφων κωδίκων και λοιπών εγγράφων ταξινομημένων κατά φακέλους και τρίτον στον πλουτισμό της υπηρεσίας με ποικίλο υλικό, προσωπογραφίες ιστορικών προσώπων κλπ. Σ’ ορειχάλκινη λάρνακα φυλάσσονται τα οστά του Παλ. Πατρών Γερμανού. Από την Ελληνική Επανάσταση σώζονται όπλα, μπαλάσκες, ενδύματα και η σέλα του αλόγου του Παπαφλέσσα. Στο λαογραφικό τμήμα του Μουσείου μπορούν οι επισκέπτες να δουν είδη καθημερινής χρήσης (οικιακής, γεωργικής, κτηνοτροφικής).
Ε κ δ ο τ ι κ ή δ ρ α σ τ η ρ ι ό τ η ς. Ασθενές σημείο μοναδικού στην Πελοπόννησο ιδρύματος παραμένει η στενότης του χώρου, διότι ο διατιθέμενος ανώγειος και υπόγειος χώρος δεν επαρκεί για μία τόσο μεγάλη υπηρεσία, που είναι μεν δημοσία καλά ωργανωμένη και τριμερής, δεν έχει αποβάλει όμως τον παραδοσιακό χαρακτήρα εξαρτήσεως από την Σχολή Δημητσάνας, πράγμα που περιέχει – και τονίζει- και αυτή η επίσημη επωνυμία της. Η δε συλλογή των χειρογράφων ( είναι χαρτώα και περγαμηνά) αυτομάτως μαζί με τους φακέλους ιστορικών και πατριαρχικών εγγράφων προσδίδουν χαρακτήρα ερευνητικόν σχεδόν μοναδικού επιστημονικού ιδρύματος στο είδος του στην Πελοπόννησο. Με πιστώσεις του Υπουργείου Παιδείας κατά πρώτον καλύπτονται οι ανάγκες λειτουργίας της υπηρεσίας (καθαριότης, θέρμανσις, φωτισμός, ασφάλεια), αλλά και συντηρείται το κτίριο – εσωτερικώς και εξωτερικώς-. Πλουτίζεται η Βιβλιοθήκη με νέα βιβλία χρηστικά και μορφωτικά (εκτός από τις προσφορές συγγραφέων και εκδοτών), διαθέτει σύγχρονο εξοπλισμό σε προθήκης και ηλεκτρονικά μηχανήματα, εκδίδει βιβλία και μ’ ένα λόγο αποτελεί αξιόλογη παρουσία στην πνευματική ζωή της επαρχίας. Κατ’ αυτό τον τρόπο είναι εύλογο το να προκαλή καθημερινώς το ενδιαφέρον πλήθους επισκεπτών.
Η καταλογογράφησις αποβλέπει στην ενημέρωσι της υπηρεσίας και των χρηστών ως προς τους συγγραφείς, την ύλη των βιβλίων κατά κατηγορίες (Γενικός Αλφαβητικός Κατάλογος και Κατάλογος καθ’ ύλην). Επί πλέον έχει δημιουργηθεί και τρίτος Κατάλογος, ο Λημματικός, πολύτιμος, γιατί αποδελτιώνεται το περιεχόμενο κάθε βιβλίου ως προς τα θέματα, κύρια και δευτερεύοντα, που περιλαμβάνει.
Ως προς τις εκδόσεις της Βιβλιοθήκης, σε ειδική σειρά, έχουν ανατυπωθή με Εισαγωγή κα Ευρετήριο τα Απομνημονεύματα του Π. Πατρών Γερμανού και τα Ιστορικά της Ελληνικής Παλιγγενεσίας του Μ. Οικονόμου. Το 1971 εξεδόθη εόρτιος τόμος της Παλιγγενεσίας με τον τίτλον «Γορτυνιακά». Το 1985 εξεδόθη ο Β΄ τόμος των «Γορτυνιακών», το 1999 ο Γ΄ τόμος και το 2007 ο Δ΄ τόμος.
H Ακαδημία Αθηνών εκτιμώντας την σημασία της Βιβλιοθήκης , το 1977 της απένειμε χρυσό μετάλλιο με δίπλωμα.
{image=2}
Αξιολογήστε τη Σελίδα